Gra tajemnic

Data:

Film wyreżyserowany przez Mortena Tylduma to próba przybliżenia nam sylwetki brytyjskiego logika i matematyka – Alana Turinga. Naukowiec, znany z przyczynienia się do rozwiązania największej zagadki drugiej wojny światowej, czyli złamania kodu Enigmy, ukazany został jako wyalienowany, narcystyczny geniusz, który niemal sam wymyślił maszynę deszyfrującą, która nie tylko poradziła sobie z niemiecką tajemnicą, ale stała się pierwowzorem współczesnych komputerów. Niestety na skutek masowej krytyki jeszcze przed premierą, zarówno pracę naukową, jaki i życie osobiste Turinga przedstawione w filmie, szczególnie polscy widzowie potraktują zapewne jako dość luźną interpretację historycznych faktów (bo czyż to nie Polacy dokonali tego, co przypisuje się tu brytyjskiemu geniuszowi?).

Ekscentryczny geniusz
„Gra tajemnic” ukazuje Turinga (Benedict Cumberbatch) z trzech różnych perspektyw czasowych. Najbardziej wyeksponowany jest wątek jego prac w czasie wojny, kiedy to wraz z zespołem najtęższych umysłów Wielkiej Brytanii walczy z czasem, by jak najszybciej rozkodować podawane drogą radiową szyfry Enigmy i dosłownie wpłynąć na losy świata. Obserwujemy także retrospektywne sceny z jego dzieciństwa: samotność w szkole dla chłopców i przyjaźń z niejakim Christopherem, który już na zawsze stał się dla naukowca źródłem natchnienia. Całość uzupełnia motyw śledztwa prowadzonego tuż po wojnie, ujawniającego wiele tajemnic skrytego matematyka.

Najatrakcyjniejsze dla widzów są oczywiście postępy prac nad rozkodowaniem nazistowskiej maszyny szyfrującej, przy czym nie interesuje nas tyle sama maszyna, co nietypowe cechy osobowości badacza, ujawnione podczas obcowania z Enigmą i innymi badaczami. Turing jawi nam się jako osobnik z wieloma dysfunkcjami społecznymi, nie potrafiący nawiązywać swobodnie prostych relacji międzyludzkich. Rozumienie emocji i intencji jest dla niego równie trudne co matematyczne szyfry, którymi zajmuje się od dzieciństwa. Jego prostolinijne zachowanie i lekka fiksacja na punkcie pracy nie pomagają mu w zdobyciu sprzymierzeńców, choć z czasem jest mu nieco łatwiej. Dużą zmianę w jego życiu stanowi pojawienie się uroczej pani matematyk, Joan Clarke (Keira Knightley), dzięki której nie tylko udaje się pchnąć na przód prace badawcze, ale także nieco rozbroić nieprzysiadalnego do tej pory Alana. Ich błyskotliwe rozmowy to prawdziwe perełki w tym filmie.

Kłopotliwa seksualność i osobowość

Homoseksualizm Alana Turinga jest o dziwo najmniejszym problemem dla otaczających go osób (niestety władze nie są już tak tolerancyjne). Seksualność jest kłopotliwa dla samego matematyka, który od wczesnej młodości musiał się kryć ze swą prawdziwą naturą, ponieważ w tak wielu sprawach był zupełnie inny od rówieśników, że ta jedna stała się już decydującym powodem do psychicznego odseparowania się do otoczenia. Bardziej niż to, z kim sypia Alan, jego współpracownikom i bliskim przeszkadza to, jak się do nich odnosi. Jego całkowity brak empatii i niezdolność do odczytywania nawet najbardziej oczywistych sygnałów skutkuje w filmie (i tak musiało być zapewne w prawdziwym życiu) wieloma komicznymi oraz groźnymi sytuacjami. Jak to często bywa i w filmach, i w rzeczywistości – wybitna na polu nauki jednostka okazuje się zupełnie bezradna w obcowaniu z innymi ludźmi.

Dlaczego warto?

Na „Grę tajemnic” warto wybrać się głównie dla wciągającej intrygi. Choć szpiegowskich filmów o czasach drugiej wojny światowej (w tym o Enigmie) jest naprawdę dużo, to ten wyróżnia się złożonością i subtelnością fabuły. Jest to zarówno kino psychologiczne, jak i opowieść o wielowarstwowym spisku (naziści, brytyjski wywiad, sowieci), w który zaplątane są liczne osoby z zaskakująco niewielkiego grona znajomych naszego bohatera.

Nie ma też co ukrywać, że olbrzymią zaletą tej produkcji jest gwiazdorska obsada. Kreacja Benedicta Cumberbatcha z pewnością bardzo przypadnie do gustu fanom przebojowego „Sherlocka”, nie mogącym się doczekać kolejnej serii, ponieważ aktor wciela się w bohatera niemal bliźniaczo podobnego do najsłynniejszego detektywa wszech czasów. Doskonale poradziła sobie także Keira Knightley, która z wyczuciem gra inteligentną, ale i zalotną Joan Clarke, która podbija serca wszystkich dookoła, nie tylko Turniga. Na drugim planie świetnie wypadł znany obecnie najlepiej z „Gry o tron” Charles Dance, jak zwykle jako czarny charakter, komandor Denniston.

Zwiastun: